HAERLEM NIEUWS
 

november / december
 2024
 
Historische Vereniging Haerlem
voor een online versie: klik hier
 
 
 
De Hoofdwacht
 
 
Uit De Hoofdwacht
 
 
 
November/ December 2024

Zaterdag 26 oktober was Museumnacht Kids. De Jonge Muggen hadden De Hoofdwacht weer fraai ingericht en hebben 933 bezoekers kunnen verwelkomen.
De Open Monumentendagen waren wederom een succes. Ruim 2530 bezoekers hebben ons pand bezocht over beide dagen.
De tentoonstelling ’t Sant brandt! over 333 jaar Haarlemse brandweer is weer afgebroken. Het was een mooie tentoonstelling die veel bekijks heeft getrokken.
De Hoofdwacht is geopend tijdens de 39ste editie van de Kunstlijn met als thema ‘verwarring’ gedurende beide Kunstlijnweekenden van 2-3 en 9-10 november. Met dank aan Peter van Wingerden zullen er weer fraaie kunstwerken (o.a. enkele beelden) en sieraden in De Hoofdwacht te zien zijn. 
 
Lees verder
 
 
Agenda
 
 
Activiteiten in de komende periode:

 
 
 
180x180x1
 
 
2,3,9 en 10 nov.
 
 
 
Kunstlijn Haarlem 2024
in De Hoofdwacht
 
Lees meer
 
 
180x180x2
 
 
5 november
 
 
 
Lezing Maarten van Heemskerck
Volgeboekt
 
Lees meer
 
 
180x180x3
 
 
19 november
 
 
 
Uitreiking Lieven de Key prijs

 
Lees meer
 
 
 
 
180x180x1
 
 
20 november
 
 
 
Haarlem pubquiz


 
Lees meer
 
 
180x180x2
 
 
23 november
 
 
 
Boekpresentatie
“Waar Haarlem in de gevel staat"
 
Lees meer
 
 
180x180x3
 
 
23 november
 
 
 
Haarlem op film
Wachtlijst

Lees meer
 
 
 
 
180x180x1
 
 
23 november
 
 
 
Historisch Café “Schoter stolpboerderij Noord-Akendam”
 
Lees meer
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
         
 
580x300
 

 
580x300
 
Van een dierbare oude vriend kreeg ik het boek “De geschiedenis van Nederland in 100 oude kaarten” (1).
Met veel plezier heb ik de prachtige kaarten bekeken en de zeer goed leesbare toelichting gelezen.

Haarlem komt uiteraard ook een aantal malen in beeld. Een paar voorbeelden:
1822 - Een nieuwe kartering voor een nieuwe staat – De kaart van Kraijenhof.
Hierbij valt te lezen: “Kraijenhof voerde zijn driehoeksmeting uit tussen 1798 en 1815. Zijn basis was (….) de afstand tussen de Westertoren in Amsterdam en de toren van de Grote Kerk in Haarlem. Hij mat die afstand van 20 kilometer tweemaal en kreeg als uitkomst een onderling verschil van ruim 1 m, wat voor die tijd nauwkeurig genoeg was.”
1839 – Het begin van de trein in Nederland – Een spoorwegkaart van ruim dertig jaar later”. “…op de elegant uitgevoerde randen…” is …eene menigte wetenswaardige zaken te vinden…”.

De laatste kaart in het boek is die betreffende de Watersnoodramp in 1953.

Misschien komt er ooit nog een vervolg met meer recente geschiedenis. Dan heb ik alvast een suggestie. Een aantal jaren geleden zag ik een kaart uit de tijd van de koude oorlog die behoort tot de collectie van het Noord-Hollandse Archief. Deze kaart maakte op mij grote indruk. Met het oog op een mogelijke invasie hadden de Sovjets in 1977 gedetailleerde kaarten laten maken van een aantal Nederlandse steden. Op de kaart van Haarlem zijn militair-strategische complexen (waaronder de Ripperdakazerne), industriële complexen (zoals de Waarderpolder) en administratieve complexen (zoals het voormalige Rijksarchief aan de Kleine Houtstraat en de strafgevangenis) duidelijk aangegeven. De teksten op de kaart zijn geschreven in Cyrillische letters.

Wie het gehele verhaal over deze kaart wil horen: raadpleeg https://soundcloud.com/user-322579136-258899885/aflevering-2-de-geheime-sovjet-kaarten


Peter van Wingerden
Schrijver dezes houdt zich aanbevolen voor uw commentaar via info@haerlem.nl

(1) Marieke van Delft en Reinder Storm,
De geschiedenis van Nederland in 100 oude kaarten ISBN 9789401478458
 
 
 
pompwagen
 
In oktober is er weer een nieuwe aflevering verschenen van de werkgroep podcast.

Bianca en Wouter gaan in ‘Gravenstad’ in gesprek met burgemeester Jos Wienen over de graven van Holland.
In het eerste deel van deze tweeluik stonden ze uitgebreid stil bij de bijzondere gravenportretten in de Gravenzaal van het stadhuis.
In dit nieuwe tweede deel een paar bijzondere verhalen over verschillende graven.

Luister de podcasts:
Via Spotify
 
 
 
Bakenesserstraat 14 
 
580x300
 
Een treintje van de kade naar het kaaspakhuis

Begin vorige eeuw, toen de Bakenesserstraat nog anders heette, was daar al veel bedrijvigheid. Er waren verschillende pakhuizen, vooral voor de opslag van kaas. Op de plek van de daarvoor gesloopte nrs. 6 en 8, liet dhr. L.W. Heil zijn kaaspakhuis bouwen.

De in 1902 in de Duvenvoordestraat opgerichte Perolin Company verhuisde in 1931 naar dit gebouw en zou ruim 80 jaar beeldbepalend zijn voor dit gedeelte van de straat. De fraai gerestaureerde geveltekst zal de herinnering hieraan nog lang in stand houden. Door Ton Apon werden de gebeurtenissen vanaf 1901 tot heden voor ons op een rij gezet.

Lees meer
 
 
 
 
320x410
 
 

SGVH nieuws november - december
 


Deze keer rondom molen De Adriaan, inclusief de gevelsteen van Henk Vijn, de Stephensonstraat en meer.

Lees meer


 
 
 
 
320x410
 
 

Koepeltje van Harry Mulisch en theehuisje
 


Wagenweg 242, Haarlem In de tuin van het Huis met de Beelden in Haarlem staan verschillende objecten en gebouwen. Zo is er een theehuisje uit 1976, maar ook het koepeltje Eindenhout behoorde bij de tuin, dat ook wel bekend is door Harry Mulisch.


Lees verder bij Stadsherstel


 
 
 
Museumnacht Kids in De Hoofdwacht 
 
580x300
 
Op zaterdag 26 oktober openden vele culturele instellingen ’s avonds de deuren: de musea werden overstroomd door veel geïnteresseerde kinderen, en hun ouders, tijdens Museumnacht Kids. Ook De Hoofdwacht werd heel druk bezocht; daar bood de werkgroep Haarlemse Muggen, samen met veel opgetrommelde vrijwilligers, een spannend programma aan. Er is maar liefst 933 geklokt; bij 3000 verkochte toegangskaarten betekent dat 1 op de 3 kinderen De Hoofdwacht heeft bezocht!

De kinderen, verspreid over het hele gebouw, werden aan het werk gezet om twee professoren te helpen met een aantal codes voor hun tijdreismachine.

In de kelder, waar het jaar 1573 werd verbeeld, kon dat onder andere door middel van een Haarlems Poortenspel, stropoppetjes maken en gluren in potten wat er zoals gegeten werd tijdens het beleg. (Hond? Wel… Duif? Niet… kan een postduif zijn!). De kinderen verlieten de kelder met een witte band om hun pols geknoopt: daaraan kon iedereen zien dat zij Kenau hielpen tegen de Spanjaarden.

Tademakamer: 1855. De fotografie is uitgevonden. Een ouderwetse camera nodigt uit tot het maken van een fraai staatsieportret (met een moderne camera, dat wel). Helaas werden de bezoekertjes erg gehinderd door een muizenplaag. Tellen voor de code!

Coornhertzaal: 1305. Door het vinden van het juiste schild bij een riddertoernooi en een route afleggen met een stokpaardje konden ook hier allerlei codes ontdekt worden.

Zolder: 1941. Hier konden de kinderen naar een ingelaste uitzending van Radio Oranje luisteren, een geheimschrift ontcijferen en op een grote plattegrond schuilplaatsen voor onderduikers spotten.

Met al deze codes zijn de professoren uiteindelijk goed geholpen om hun tijdreismachine te gebruiken. En: zonder machine hebben ook de kinderen een reis door de tijd gemaakt.

Bekijk het fotoalbum 
 
 
 
Oproep Post '65 architectuur 
 
580x300
 
In het tijdperk 1965 tot het eind van de 20e eeuw is er veel veranderd in Nederland. Op maatschappelijk gebied is veel gebeurd, maar ook in de gebouwde omgeving. We hebben vaak nog niet voldoende afstand om de waarde van deze ontwikkelingen te beseffen. Daardoor dreigen gebouwen worden gesloopt of stedenbouwkundige ingrepen gedaan te worden, zonder dat er eerst goed nagedacht is wat de betekenis en waarde daarvan was voor de ontwikkeling van de kwaliteit van de stad. Een stukje geschiedenis, c.q. -toekomstige- historie zou daardoor verloren kunnen gaan.

De werkgroep Gebouw en Omgeving is onlangs gestart met de inventarisatie van het waardevolle en behoudenswaardige erfgoed uit de periode 1965 tot 2000 in Haarlem. Deze actie sluit aan bij het landelijk beleid dat door de Rijksdienst Cultureel Erfgoed wordt uitgevoerd.

Voor de Post ‘65 inventarisatie richt de werkgroep zich niet alleen op individuele panden en complexen, maar ook op de stedenbouwkundige en culturele waarden. Het gaat daarbij naast woningbouw, ook om bedrijfsgebouwen en kantoren, maatschappelijke en culturele voorzieningen, verkeers- en groenvoorzieningen, etc.. Bij een beoordeling van kwaliteit gaat het niet om wat 'men’ mooi of lelijk vindt. Het doel is om in het toekomstige Haarlemse 'omgevingsplan’ (verplicht volgens de nieuwe Omgevingswet) de behoudenswaardige zaken optimaal geformuleerd te krijgen.

De Post ‘65-periode ligt voor veel mensen nog relatief vers in het geheugen, men heeft het nog tot stand zien komen, en dat maakt dat de waardering nog verbonden kan zijn met emoties die het niet altijd eenvoudig maken om er met zodanig frisse blik naar te kijken dat de architectonische, stedenbouwkundige en cultuurhistorische waarden beoordeeld kunnen worden.

De werkgroep wil uiteindelijk een zo breed mogelijk gedragen voorstel aan de gemeente Haarlem voorleggen over de wijze waarop de architectonische, stedenbouwkundige en cultuurhistorische waarden van gebouwde en ongebouwde ruimtelijke omgeving uit de periode 1965 en 2000 voldoende bescherming kunnen krijgen en toekomstige noodzakelijk aanpassingen rekening moeten houden met het waardevolle erfgoed.

Een aantal jaren geleden heeft de werkgroep zo'n inventarisatie al uitgevoerd voor de Wederopbouwperiode (1945 tot 1965). Dat heeft destijds geresulteerd in een boekje dat door de gemeente Haarlem is gebruikt om een aantal panden aan te wijzen tot Gemeentelijk Monument.

Om te voorkomen dat de werkgroep zaken over het hoofd ziet doet de werkgroep een oproep aan alle leden van de Historische Vereniging Haerlem om mee te denken over wat u waardevol en het behouden waard vindt van wat in Haarlem tussen 1965 en 2000 aan bebouwing en openbare ruimte is gerealiseerd.

Dus: laat de werkgroep Gebouw en Omgeving weten wat u belangrijk en/of interessant vindt van hetgeen in Haarlem tussen 1965 en 2000 fysiek is gerealiseerd, en dat, wat u betreft, zo goed mogelijk behouden zou moeten worden. Dat kunt u doen door een mailtje of briefje te sturen naar het secretariaat van de werkgroep: info@talkaboutscoaching.com.

Dirk Jense
 
 
 
Onthulling Bijenkorfsteen
 
580x300
Foto: Gerard Moolenaars
 
Op 14 september werd de gerestaureerde Bijenkorfsteen onthuld op de Coolsingel in Rotterdam. Het gevelkunstwerk, getiteld ‘De werkende mens’, is vervaardigd door beeldhouwer Hendrik van den Eijnde.

Het kunstwerk dat ooit de gevel van de oude De Bijenkorf sierde heeft eindelijk een passende plek in Rotterdam gekregen. Op 14 september werd de gerestaureerde Bijenkorfsteen onthuld op de Coolsingel tijdens de Open Monumentendagen.

De gevelsteen is een monumentaal kunstwerk en een mooie herinnering aan de periode van voor de oorlog. Het is een van de weinige tastbare overblijfselen van de vooroorlogse binnenstad van Rotterdam. Het gevelkunstwerk, getiteld ‘De werkende mens’, is vervaardigd door beeldhouwer Hendrik van den Eijnde (1869-1939).

Van den Eijnde werd vooral bekend als beeldhouwer van monumenten en gevelversieringen aan woonhuizen en bedrijfsgebouwen maar ontwierp ook meubels en was een bekend tekenaar en graficus. De geboren Haarlemmer gaf leiding aan het beeldhouwers atelier waar onder andere Hildo Krop en Anton Rädecker werkten.

Meer weten over de oude Bijenkorf?
'Stad van licht' is een documentaire over de oude Bijenkorf van Rotterdam, ontworpen door de beroemde architect Willem Marinus Dudok. Het gebouw werd in 1930 geopend en was het grootste en modernste warenhuis van Europa. Een sprookjespaleis van glas en steen, vol luxe producten uit de hele wereld. In mei 1940 werd het gebouw grotendeels verwoest door het Duitse bombardement op Rotterdam. Midden jaren vijftig werd het restant afgebroken en sindsdien is dit meesterwerk van 's lands beroemdste bouwmeester in de vergetelheid geraakt. 'Stad van licht' brengt Dudoks Bijenkorf weer tot leven met unieke filmbeelden, prachtige foto's en mooie verhalen. CC BY-NC-ND (4.0)

Kijk de video 'Stad van licht' 

Lees het verslag van de onthulling van de Bijenkorfsteen bij Roterodamum 
 
 
 
Joods Gemeentegebouw Haarlem

Afgelopen september heeft de werkgroep Evenementen en Lezingen een excursie georganiseerd naar het Joodse Gemeentegebouw in Haarlem.

Hierbij een verslag van Machteld Tilanus.
 
 
 
Uit de Haerlemse boekenmolen

 
320x410
 
 
Waar Haarlem in de gevel staat
 
Peter van Graafeiland
€ 39,95
Verschijningsdatum: 23 november ISBN : 9789491936487 

Lang voordat in 1795 huisnummers werden ingevoerd, hadden de Haarlemmers al een manier gevonden om zich van hun buren te onderscheiden en zich vindbaar te maken in de steeds vollere stad. Ze gaven hun huis een naam. Zo’n huisnaam kon eenvoudig op een deur of een muur geschilderd worden, maar wie meer wilde opvallen, schilderde een afbeelding op een plank die aan een stok gehangen werd. Het uithangbord was geboren. Gezien het grote aantal huisnamen dat in dit boek besproken wordt, was er heel wat te zien in de stad.
 
 
 
Toen aan het eind van de zestiende eeuw steeds meer houten huizen in steen werden herbouwd, begon men de huisnaam in een stuk natuursteen te beitelen. Die kreeg een plek in de nieuwe voorgevel. De gevelsteen deed zijn intrede. Men woonde In de Priktol, daar waer Het Bonte Kalff uijthangt of in het huis waer Het Ossehooft in de gevel staet. Naarmate de stad dichter bevolkt raakte, werden de Haarlemmers steeds creatiever in het bedenken van huisnamen. De Papeters van Dentergem, Het Paard in de Wieg en De Maeghdenbergh zijn slechts enkele voorbeelden van de meer dan 2200 teruggevonden huisnamen. Verreweg de meeste namen zijn in de vergetelheid geraakt en slechts een handvol uithangborden heeft de eeuwen overleefd. Maar op het gebied van gevelstenen valt er nog veel te genieten in Haarlem. In dit boek vindt u ze allemaal, waar mogelijk met uitleg over de voorstelling en met het verhaal van de bewoners, hun huis en... hun Haarlem.
 
 
320x410
 
 
De Bakenes
 
Sak van den Boom en Ton in ’t Veld
€ 20,00
Verschijningsdatum: 20 oktober
EAN : 9789464914412

Sak van den Boom heeft vrijwel alle huizen in de Bakenes, een monumentale buurt in het hart van Haarlem, getekend. De Bakenes is de wijk die wordt begrensd door de Nieuwe Gracht, het Spaarne, Damstraat, Klokhuisplein, Riviervismarkt en Jansstraat. Het gaat daarbij om meer dan 400 panden. Ton in ’t Veld heeft de verhalen over de Bakenes geschreven met aandacht voor het verleden van dit stukje Haarlem dat meer dan 169 Rijksmonumenten telt. Het boek De Bakenes is het achtste deel in de serie Haarlem moet je zien van Sak van den Boom. Verkrijgbaar bij boekhandels in de regio, bij het VVV-kantoor, het Verweijmuseum en het ABC. 
 
 
320x410
 
 
Kleverpark In Klare Lijn
 
Eric Coolen
€ 22,50
Verschijningsdatum: 20 oktober
EAN : 9789464914412

Het boek (A4-formaat) telt 40 pagina's en bevat een overzicht van illustraties die Eric de afgelopen jaren van de Kleverparkbuurt heeft gemaakt. Eigen werk en opdrachtillustraties.

Hij woont sinds 1985 in het Kleverpark te Haarlem. Naast illustraties maakt Eric standbeelden en gevelstenen (i.s.m. Michaëla J. Bijlsma). Twee gevelstenen zijn te zien in het Kleverpark.
 
 
 
Contributie 2025
 
580x300
 
Een groot aantal leden betaald de contributie 2025 al vooruit in 2024.
Houdt u er dit jaar rekening mee dat de contributie met ingang van 2025 is verhoogd met €2,50 per jaar?

De contributie voor enkelleden wordt €32,50 en voor het partnerlidmaatschap zal de jaarlijkse contributie €45,00 bedragen.
Vriendelijk verzoek om het juiste bedrag te betalen.
Als u een periodieke overschrijving gebruikt, dan gaarne aanpassen.

Met vriendelijke groet,

Uw penningmeester
Rolf Kooijman 
 
 
 
Tijd voor iets anders
 
580x300
 
32 jaar geleden, in 1992, verscheen de eerste Haerlem nieuwsbrief.
Een website bestond nog niet, die kwam pas jaren later. Hoe zag de Haerlem website eruit in bijv. 2003? Dat vertelt de Wayback Machine!

In 2008 begon ik, naast de redactie van de nieuwsbrief, met het publiceren op de Haerlem website.

Ik heb dit altijd met veel plezier gedaan. Nu is de tijd gekomen om te stoppen.

Na zo’n 100 nieuwsbrieven, en een website vol met informatie over Haarlem maar ook boordevol met 16 jaar geschiedenis van de Vereniging Haerlem, wordt het tijd voor iets anders!

Peter Dammers 
 
 
 
125x84
 
Haerlem Nieuws is een twee-maandelijkse uitgave van de Historische Vereniging Haerlem
 
Contact
 

Algemeen
 
Redactie
 
De website
 
Ledenadministratie
 
Afmelden Nieuws
 
Lid worden
 
Historische Vereniging Haerlem

Postbus 1105, 2001 BC Haarlem
De Hoofdwacht, Grote Markt 17 Haarlem
023 5345422
 
 
48x48x1 48x48x2 48x48x3 48x48x3