HAERLEM NIEUWS   mei / juni  2024   Historische Vereniging Haerlem voor een online versie: klik hier

Uit De Hoofdwacht     Mei / Juni 2024 Het Corso en Koningsdag liggen weer achter ons en het voorjaar lijkt eindelijk weer vat te krijgen op het weer. De voorbereidingen om De Hoofdwacht weer te openen na de wintersluiting zijn in volle gang.   Lees verder

Haerlem Jaarboek 2023    Miles Davis trad in 1956 op in het Haarlemse Concertgebouw (Phil)   Gewoontegetrouw verschijnt medio juni het Haerlem Jaarboek. De redactie is bezig met de bijna laatste loodjes. Het was dit jaar een extra uitdaging, omdat de vormgeving van het Jaarboek aangepast is. We hebben u in het vorige Jaarboek al gewezen op de plannen. De vormgeving mag veranderd zijn - daarover verderop meer - de inhoud is weer even gevarieerd als altijd. Zo is er een artikel over vrouwelijke Turkse pioniers in Haarlem. In 2023 was het zestig jaar geleden dat de eerste Turkse gastarbeiders in Haarlem arriveerden. Uiteraard mannen, maar dat er ook veel vrouwen naar Haarlem kwamen om hier te werken, al dan niet met hun man, is voor velen onbekend. De meesten van hen werkten aan de lopende band in bijvoorbeeld de Drostefabriek of bij platenmaatschappij CBS. Laura van der Wijden, directeur van het Verwey Museum Haarlem dat een tentoonstelling aan deze vrouwen wijdde, is in de geschiedenis gedoken. Het Jaarboek bevat ook artikelen over sport en muziek. Sporthistoricus Wim Zonneveld legt de ‘sport-stamboom’ van Jaap Eden bloot, dat wil zeggen zijn uitgebreide netwerk van Haarlemse sporters, topsporters zelfs, en sportief ingestelde inwoners. Peter Bruyn beschrijft hoe jazzlegende Miles Davis in 1956 optrad in het Haarlemse Concertgebouw (Phil). Al even legendarisch was de Dada soiree in 1923, die in 2023 opnieuw is uitgevoerd. Ariel Alvarez schrijft over Dada en over deze bijzondere soiree in de publiekszaal van de wijk Rosehaghe. We zijn bijzonder verheugd dat Anja van Zalinge, stadsarcheoloog van Haarlem, een bijdrage heeft geleverd, over de archeologische sporen van het Spaanse beleg in 1572-1573. Voorts artikelen over onder meer kloosters in middeleeuws Haarlem, Haarlem als knooppunt van trekvaarten, de Haarlemse jaren van de beroemde historicus Johan Huizinga, en kunstenaar, schrijver en verzetsheld Willem Arondéus. Verder natuurlijk de geveltekens, het bouwhistorisch overzicht en de Kroniek. Dan de vormgeving. Jarenlang is het Jaarboek verzorgd door Roland van Helden, met ingang van dit jaar is dat Lex Reitsma uit Haarlem. Voortbordurend op het bestaande stramien heeft hij gekozen voor een ander lettertype, een andere bindwijze (waardoor het boek makkelijker open blijft liggen) en ander papier, dat het Jaarboek nét wat chiquer maakt. Het formaat is gelijk gebleven. Geen revolutionaire veranderingen, maar wel veranderingen die het Jaarboek ‘bij de tijd’ brengen. Jaap Verschoor Redactie Haerlem Jaarboek

Agenda

Activiteiten in de komende periode:

4 mei       Huizen van Verzet   Lees meer       8 mei       Schemerwandeling Vijfhoek   Lees meer       11 mei       Zo lang we hun namen kennen, vergeten we hen niet   Lees meer

14 mei       Haarlem! Een geschiedenis   Lees meer       18 mei       Luilakwandeling   Lees meer       27 mei       Historisch Café ‘Vuurbestrijding in het verleden’   Lees meer

4 juni       Lezing ‘Bollenschuren en ander bollenerfgoed’   Lees meer       26 juni       Algemene Ledenvergadering   Lees meer       13 juli       Fietsen langs de Fuikvaart   Lees meer

Exposities     Vanaf 4 mei   't Sant brandt!   Onder de titel 't Sant brandt! 333 jaar Haarlemse brandweer toont de Historische Vereniging Haerlem deze zomer in De Hoofdwacht een terugblik op de brandbestrijding in onze stad. Hoe gingen de burgers in de middeleeuwen het vuur te lijf? Wat hadden schutters, ratelwachters en trompetters in de Bavotoren ermee te maken? Wat deed het stadsbestuur? Wie was Jetje? Welke taken heeft de brandweer er allemaal bij gekregen? Op deze en meer vragen kan de bezoeker deze zomer het antwoord vinden in De Hoofdwacht.   Lees meer     Nu te zien   Wie wat bewaart heeft wat   Het Archeologisch Museum Haarlem zet depotvondsten in de spotlights in nieuwe tentoonstelling ‘Wie wat bewaart heeft wat’ Kom een kijkje nemen naar deze bijzondere voorwerpen. Het museum is open van woensdag t/m zondag van 13.00-17.00 uur en gratis toegankelijk.   Lees meer

De stoomtram van Haarlem naar Alkmaar     Dit is de derde publicatie van Jan Rijksen; het handelt over Haarlem en de Tram (zowel lokale- als interlokale lijnen) van de NZH Vervoer Maatschappij. Het eerste artikel is te vinden onder HRLM publicaties (t.w. HRLM 54), het tweede is verschenen onder de titel “Beijnes en de NZH trams”. Dit derde artikel is eerder verschenen in het jaarverslag van de Stichting Historisch Genootschap De Blauwe Tram.   Lees het derde artikel

Bijzondere buren - Liernur     In de tweede aflevering van de reeks over bijzondere buren duikt Wouter van Erkel in het verhaal van Hermann Carl Anton Liernur. In maart 1861 verloor deze Haarlemmer zijn been in het meest bloederige conflict van het Noord-Amerikaanse continent; de Amerikaanse Burgeroorlog. Hermann vocht als één van de weinige Nederlanders aan de kant voor het behouden van de slavernij, en dat maakt zijn verhaal bijzonder.   Beluister podcast Liernur

Kabels, kabels     Mijn vrouw vraagt me al jaren of ik ervoor wil zorgen dat alle kabels in ons huis verdwijnen, zo niet helemaal, dan toch tenminste uit het zicht. Nou, dat is me een klus. Allerlei apparaten hebben immers voeding en andere verbindingen nodig. Maar ik doe mijn best. Langzamerhand verschijnen er bij ons steeds meer draadloze apparaten, zoals deurbellen, buitenlampen en slimme microfoons, maar er zullen toch steeds allerlei kabels nodig blijven. Zoveel mogelijk draadloos is en blijft het streven. In de straat zijn er onlangs – tegen de tendens in - weer nieuwe kabels bijgekomen. Voor nog snellere verbindingen en ruimer datagebruik. Ik heb daar niet om gevraagd en volgens mij levert het ook geen spectaculaire winst op. Het zal misschien wel ergens goed voor zijn, maar er moet wel worden gegraven, tegels moeten opnieuw worden gelegd en dat levert littekens op. En dan heb ik het niet eens over gasbuizen die moeten worden vernieuwd of weggehaald en rioleringswerkzaamheden. Elke keer moet de straat of de stoep weer open en elke keer laat dat littekens na. Maar het kan nog erger. De huid van Haarlem-Zuid en misschien op nog meer plekken in de stad - is inmiddels pokdalig geworden. Er lagen in die wijk geen stoeptegels en het is een lommerrijke buurt met veel bomen en dus ook boomwortels waartussen de kabeltrekkers hun weg moesten zien te vinden. Nu liggen er overal als een soort ritssluiting rijen stoeptegels. In afwachting van meer kabels? Geen gezicht en het ziet er niet naar uit dat het daarmee op korte termijn is afgelopen. Niet alleen dat, als je niet oppast struikel je over losliggende dan wel slecht aansluitende tegels, met als gevolg het risico van littekens op je eigen lijf. Kan het nou een keer afgelopen zijn?    Peter van Wingerden Schrijver dezes houdt zich aanbevolen voor uw commentaar via info@haerlem.nl

Fort bij de Liebrug     Liedeweg 9, Haarlemmerliede In 2019 heeft Stadsherstel een Werelderfgoedmonument aangekocht. Namelijk Fort bij de Liebrug. Dit is een ‘type A’ fort waar waardetransportbedrijf Brink’s jarenlang bodemschatten en in beslag genomen kunstwerken van oorlogsmisdadiger Menten opsloeg. Het fort bij de Liebrug maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam. Een geheel van forten en verdedigingswerken op een afstand van 15-20 kilometer rond Amsterdam, gemaakt om de stad te verdedigen bij een vijandelijke aanval. Het gebied kan onder water worden gezet (geïnundeerd) om doorgang van vijandelijke troepen te voorkomen. Het water is dan te diep voor man en paard, en te ondiep voor een bootje.    Lees het artikel

SGVH nieuws     Deze keer over de onthulling van de gevelsteen van de reus Cajanus, de StripStraatnaamGevelsteen voor de Stephensonstraat, de nieuwe gevelsteen voor de Ampzingstraat, en de restauratie van een gevelreclame op de Kinderhuisvest.   Lees meer

Hoofdwacht als filmlocatie   Ingrid en Andrea terug in hun 'habitat' gewapend met een twist!   Wouter, de zoon van Ingrid Bartels van de werkgroep Jonge Muggen, had een mooi idee voor een korte film. Daarvoor had hij wel De Hoofdwacht en de kleding van de Jonge Muggen nodig om dit plan uit te voeren. En of we ook wilden acteren. Natuurlijk wilden we dat! We zijn een hele ochtend bezig geweest met korte scènes. Een aantal scènes moest van drie kanten gefilmd worden. Ingrid en Andrea merkten beiden op dat verhalenvertellers anders zijn dan filmacteurs. Vertellers zijn namelijk niet tekstvast. Bij filmopnames is het de bedoeling dat we in dezelfde scènes steeds hetzelfde zeggen, en dat bleek best lastig. Trucjes met lichtschakelaars en belichting en wachten op Wouter die precies wist wat wij moesten doen. Aad als museumbewaker moest lezen met bril en dan de bril steeds precies op dezelfde plek terugleggen. Enfin we maakten veel aspecten van het maken van een een film mee. Het resultaat mag er zijn. Wouter van Duin laat in de film Twist in de tijd De Hoofdwacht tot leven komen.

De film is te zien door op de afbeelding te klikken   En voor ons weer een stimulans voor een nieuw verhaal om te vertellen als de schooljeugd onze Hoofdwacht bezoekt of een gluren bij de buren of …. enfin het hoofd zit weer vol ideeën. De film Twist in de tijd vertelt het verhaal wat er in een museum gebeurt na sluitingstijd. Wanneer een bewaker zijn dienst heeft beëindigd, grijpen twee historische figuren de kans om de moderne wereld in te stappen. Andrea Roosen

         

Uit de Haerlemse boekenmolen       Het Huis te Zaanen   Wim van Hooff € 18,95 ISBN 9789044546880 Wie in Haarlem (Noord) heeft niet van het Huis te Zaanen in het Zaanenpark gehoord? Menigeen heeft in het Zaanenbos gespeeld, bij de bibliotheek boeken geleend, of er de kermis bezocht.  IMaar wat weten we eigenlijk van de historie van het huis? Of was het nou eerder een kasteel?  In het boek wordt u meegenomen naar het Schoten en Haarlem van vóór 1250 waar in de Zaanstreek onder de Heren van Zaenden de geschiedenis van Huis te Zaanen ontstaat. Vanaf die tijd ontvouwt de geschiedenis zich naar het heden en komen we in Haarlem-Noord, het oude Schoten, terecht. In het boek wordt de bewonershistorie beschreven en de hoge adel die er woonde, waaronder Willem en Coenraad Cuser. Maar het huis was ook de woonstee van een Engelse ambassadeur, een bierbrouwer, tuinders en bollenkwekers. De bekende architect H.P. Berlage was in 1881 betrokken bij de restauratie van het huis. Het boek 'Het Huis te Zaanen' is van de hand van Wim van Hooff. Het is een uitgave van Stichting Historisch Schoten.          De Eerebegraafplaats Bloemendaal   George ten Hoope € 19,95  ISBN 978 90 8258 938 2 De inhoud van dit boek is een balans tussen het lot van de verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog die hier begraven zijn, de wijze waarop de begraafplaats tot stand is gekomen en het dagelijkse beheer door George ten Hoope, en eerder zijn vader Gerrit ten Hoope. De wortels van de Eerebegraafplaats liggen in de Tweede Wereldoorlog. In die jaren fusilleerden de Duitsers honderden verzetsstrijders in de duinen bij Bloemendaal. Ze kregen slechts een provisorisch graf. Direct na de oorlog zijn de lichamen weer opgegraven en is besloten tot de aanleg van een speciale begraafplaats. Dat werd de Eerebegraafplaats Bloemendaal, die op 27 november 1945 officieel werd geopend, met de bijzetting van Hannie Schaft. Zij is trouwens de enige vrouw die hier ligt. De overige 371 slachtoffers zijn allen man. De Eerebegraafplaats is een monument dat herinnert aan de oorlog, maar vooral aan de ook nu nog actuele strijd om de verdediging en het behoud van onze vrijheid. Lees meer en bestellen

De dochter van de horlogemaker   Larry Loftis € 21,99 EAN 9789049203375 Het levensverhaal van verzetsstrijder Corrie ten Boom, die samen met haar familie onderdak bood aan onderduikers tijdens de Tweede Wereldoorlog en dat bijna met de dood moest bekopen Corrie ten Boom groeit op in een eenvoudig gezin in Haarlem, een familie van horlogemakers. Bij het honderdjarig bestaan van het familiebedrijf wordt Corrie officieel de eerste vrouwelijke horlogemaker ooit. Dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit en wordt Nederland bezet door de nazi’s. Wanneer steeds meer Joodse kennissen verdwijnen, laten de Ten Booms in 1943 in hun huis, een pandje in het historische stadscentrum, een speciale ruimte ontwerpen om mensen te laten onderduiken. Acht maanden lang weten ze een groot aantal van hen te redden, tot het gezin Ten Boom wordt verraden en opgepakt. Corrie en haar zus worden gedeporteerd naar concentratiekamp Ravensbrück. Als door een wonder overleeft Corrie het kamp, maar de meeste gezinsleden overleven de oorlog niet.         De revolutie van Pelle   Conny Braam € 27,99 ISBN 9789025470678 In De revolutie van Pelle zoekt Conny Braam naar antwoorden op de vraag wat haar tot de rebelse meid heeft gemaakt die in mei 1968 na een laatste knallende ruzie op de trein stapt naar het grote Amsterdam. De reconstructie van haar verleden begint in het negentiende-eeuwse IJmuiden, waar grootmoeder Keet Pelle een kroeg uitbaat en evenals vele werkloze kanaalgravers en arme vissers in de ban raakt van de revolutionaire socialistenleider Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Vanaf 1924 is het Keets dochter Grada, die vanuit Beverwijk vertelt over haar vastberadenheid te ontsnappen aan de vernederende armoede alsook aan haar moeder, die collecteert voor de Rode Hulp. Begin jaren vijftig komt Conny Braam zelf aan het woord en vertelt ze over haar jeugd in Arnhem, waar de koude-oorlogmentaliteit, brave burgerlijkheid en het racisme van haar vader uiteindelijk onverdraaglijk worden en de belofte van revolutie haar naar Amsterdam zal lokken.

Kasteel Brederode   Jan Morren Gratis digitaal beschikbaar Kasteel Brederode, nu Ruïne van Brederode, is het bekendste kasteel uit onze regio. Over dit kasteel is veel gepubliceerd. Dit geldt ook voor haar bekende bewoners en beheerders door de eeuwen heen: de heren van Brederode, die een vooraanstaande en belangrijke rol gespeeld hebben in de geschiedenis van Nederland. Ook over hun geschiedenis gaat dit uitgebreide boekwerk van Jan Morren. Deel 4 uit de HKV-Kastelenserie over Kasteel Brederode is een publicatie van de Historische Kring Velsen. Alle artikelen uit deze serie zijn geschreven door Jan Morren. De HKV-Kastelenserie is voorlopig alleen in digitale vorm beschikbaar, er zijn nog geen concrete plannen om de serie te laten drukken in boekvorm. Lees hier het boek         De portretschilder Frans Hals en zijn wereld   Steven Nadler € 34,99 EAN 9789045049700 Frans Hals was naast Rembrandt en Vermeer een van de drie grote schilders van de zeventiende eeuw. Bovenal was hij de beroemdste portretschilder van zijn tijd. Kooplieden, regentessen, schutters, hele families en collega-kunstenaars stonden in de rij om zich door hem te laten portretteren. Waar zijn tijdgenoten kozen voor precisie, kenmerkte Hals’ stijl zich door levendigheid, zwier en beweging en een opzettelijk gebrek aan verfijning. Steven Nadler voert de lezer mee in de roerige wereld van de Nederlandse Republiek van de zeventiende eeuw en het artistieke, sociale en culturele leven van Haarlem, waar Frans Hals zijn leven lang woonde.

Bij de buren     In deze rubriek maken we kennis met erfgoedinstellingen rondom Haarlem. Deze keer de Historische kring Velsen. Het “werkgebied” van de HKV omvat IJmuiden, Velsen-Noord, Velsen-Zuid, Driehuis, Santpoort-Noord, Santpoort-Zuid en Velserbroek. Op de website van de Historische kring Velsen is veel te zien en te lezen, bijvoorbeeld: Beeldbanken Activiteiten Canon van Velsen Boeken over Velsen

Van de penningmeester   Beste leden, In de komende ALV zal ook de begroting voor het verenigingsjaar 2024 op de agenda staan. Voor 2024 zien we een dalend ledenaantal en stijgende kosten als gevolg van inflatie. Gelukkig sluit de begroting voor het jaar 2024 met een nihil resultaat. Voor 2025 voorzien we éénzelfde trend met stijgende kosten. Het bestuur is daarom voornemens op de aankomende ALV een voorstel voor contributieverhoging te doen ingaande het contributiejaar 2025 van € 2,50 per ledencategorie. Dat betekent dat bij goedkeuring in de ALV de contributie voor enkelleden dan € 32,50 (nu € 30,-) wordt en voor de partnerleden € 45,- (nu € 42,50). Daarnaast wil ik ook een oproep doen aan de leden die nog niet hun contributie hebben betaald. Ik wil deze 169 leden vriendelijk verzoeken om zo snel mogelijk alsnog hun contributie te betalen. De vereniging rekent op u!   penningmeester@haerlem.nl

Haerlem Nieuws is een twee-maandelijkse uitgave van de Historische Vereniging Haerlem Contact   Algemeen   Redactie   De website   Ledenadministratie   Afmelden Nieuws   Lid worden Historische Vereniging Haerlem Postbus 1105, 2001 BC Haarlem De Hoofdwacht, Grote Markt 17 Haarlem 023 5345422