HAERLEM NIEUWS   mei / juni 2022   Historische Vereniging Haerlem voor een online versie: klik hier

Uit De Hoofdwacht     De Hoofdwacht is sinds 15 april weer open en in de Coornhertzaal is de tentoonstelling ‘Kenau, een Hollandse heldin’ op onze nieuwe tentoonstellingspanelen te bezichtigen. In de vorige editie van het Haerlem Nieuws meldde ik dat het zo fijn was Marjorie Vroom weer onder de aanwezigen te zien bij de online bijeenkomst op 23 februari. Helaas ging het daarna snel achteruit met haar gezondheid en Marjorie is op 15 april overleden. Onze eerste live ALV sinds drie jaar zal worden gehouden in de Waalse Kerk op woensdagavond 29 juni.   Lees het gehele artikel

In memoriam Marjorie Vroom     Haar energie, liefde en betrokkenheid waren een inspiratiebron voor ons allen. Honderden foto's en teksten heeft Marjorie in de loop der jaren gemaakt voor de Haerlem nieuwsbrieven en website over gebeurtenissen in Haarlem in het algemeen en binnen onze vereniging in het bijzonder. Foto's met Marjorie zelf zijn schaarser, daarom hierbij een ‘fotoalbum’ en een kleine selectie uit haar vele verhalen, waaronder één uit haar eigen jeugd.  Namens de redactie Peter Dammers   > Foto album > Een kleine selectie

Marjorie Vroom     In Marjorie Vroom verloor Haerlem niet alleen een toegewijd en enthousiast bestuurslid, Haarlem verliest ook een eersteklas stadsgids. Haar kennis van de stad was veelzijdig; ze was breed inzetbaar en ze beschikte over een groot aantal specialiteiten: Art Nouveau, Bomans, Literair, Vlaams, Hofjes, Gevelstenen, de Vijfhoek en Kenau. Haar collega-stadsgidsen van de VVV missen haar enorm. De huidige gidsen geven hierna kort en kernachtig hun waardering voor haar weer. Marije Géhanieau: Ik herinner mij haar als een heel lieve vrouw met énorm veel kennis over Haarlem. Charmant en welbespraakt. Rob Siebelink: Hartelijk, een bron van kennis, een goed en sociaal mens. Walter Schelfhout: Marjorie was een charmante vriendelijke collega gids, altijd goed gemutst met een brede glimlach en een grote betrokkenheid voor onze mooie stad. Rob Ottolander: Ik herinner mij Marjorie als een charmante, vrolijke en zeer goed geïnformeerde gids en persoon, die in Haarlem heel erg gemist gaat worden. Antoinette Haan: Altijd fijn om samen met Marjorie een stadswandeling te organiseren! Onze laatste gezamenlijke (19 september 2021) had als thema: bijzondere vrouwen van Haarlem. Daar was zij er overduidelijk één van! Lard van der Pal: Ik heb altijd met veel plezier samengewerkt met Marjorie. Ik vond haar altijd zeer goed gemutst, optimistisch en vol met dadendrang. Remmert Pels: Op een dag zou een groep bezoekers verdeeld worden over Marjorie en mij. Twee dames gaven de voorkeur aan haar, omdat, zoals ze mij desgevraagd zeiden “een vrouw alles op een vrouwelijke manier uitlegt”. Het klopt dat vrouwen een wat andere zinsbouw en woordkeus hebben bij het verhalen van eenzelfde gebeurtenis. En laten we wel wezen: Marjorie was zeer vrouwelijk met een eigen woordkeus. Paula Zuidhof: Niet zo lang geleden hield collega-stadsgids Marjorie Vroom een lezing over sterke vrouwen in Haarlem, als inleiding voor een themawandeling. Ik bewonderde haar. Hier sprak een open, vrolijke en vooral óók een sterke vrouw. De toehoorders leerden van haar en hadden een leuke tijd. Zo jammer en verdrietig dat Marjorie er niet meer is. Ze zal voor mij altijd een voorbeeld blijven. Ikzelf zie haar nog lopen door de stad: een markante verschijning, met een gulle lach en met in haar kielzog een zichtbaar genietend gezelschap. Ook op het VVV-kantoor werd Marjorie gewaardeerd, zoals blijkt uit de woorden van Caroline Weill-Cupin, de manager: “De wandelaars hingen aan haar lippen omdat Marjorie de juiste combinatie van waarheid, humor en anekdotes geweldig wist te verpakken in een samenhangend verhaal.” Peter van Wingerden

Agenda

Activiteiten in de komende periode

Luilakwandeling     Op zaterdag 4 juni zal vroeg in de ochtend de traditionele Luilakwandeling plaatsvinden. Locatie Elswout. Huub Schous de schrijver van het boek - Elswout, de best bewaarde buitenplaats van ons land -, vertelt ons tijdens de wandeling over de geschiedenis van de rijke Amsterdamse zakenlieden en bankiers die Elswout hebben bewoond. De diverse bouwwerken en hun functies passeren de revue. En er is aandacht voor de natuur in deze oase van rust midden in de drukke Randstad. Maar daarnaast worden verleden en heden met elkaar verbonden. Want Elswout is veel meer dan geschiedenis! En waar eens rijke Amsterdamse zakenlieden en bankiers in alle beslotenheid hun gasten ontvingen, gaan wij vrij rondlopen en genieten van al het moois dat bewaard is gebleven. Natuurlijk is er ook tijd voor een kop koffie/thee.  Start is om 9.00 uur. kosten 6,50 euro voor leden, introducees betalen 8,50 euro.

Algemene ledenvergadering     De Historische Vereniging Haerlem houdt op woensdag 29 juni 2022 haar Algemene Ledenvergadering in de Waalse Kerk op het Begijnhof te Haarlem. De vergadering begint om 20.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur. De vergadering is alleen toegankelijk voor leden. Na de vergadering uitleg over de restauratie van de kerk en de mogelijkheid om het gebouw te bekijken. Tevens gelegenheid om na te praten onder het genot van een hapje en een drankje. Het jaarverslag 2021, inclusief het financieel jaarverslag is gepubliceerd in het Jaarboek Haerlem 2021. Klik hier voor de agenda, de conceptnotulen en het financiële verslag.

Coornhert-excursie     Kosten: € 30,- p.p. (incl. bus, lunch, museum- en kerktickets). Vertrek bus: 27 augustus om 8.45 uur stipt vanaf parkeerterrein Ikea, nabij NS Station Spaarnwoude. Hier weer terug om ca. 17.30 uur. De excursie staat geheel in het teken van Coornhert en heeft als bestemming Gouda en Dordrecht. De excursie wordt georganiseerd in samenwerking met de Historische Vereniging Haerlem, die al meer dan 100 jaar elk jaar voor haar leden een excursie houdt. Het bezoek aan Gouda bestaat uit drie onderdelen: Sint-Jan (waar Coornhert begraven ligt), grafzerk; het op Coornherts ideeën gebaseerd gebrandschilderd raam; raam onthoofding Johannes de Doper; teruggeplaatste altaarstukken Gasthuiskapel van Museum Gouda met de raamcartons Stadswandeling met een bezoek aan de in mei 2022 te openen Kraamkamer van de Vrijheid in het poortgebouw van de voormalige Remonstrantse Kerk; langs Coornhert-plaquette aan de gevel van het stadhuis en langs Oosthaven 17 (woon- en sterfhuis van Coornhert) In Dordrecht wordt het in 2022 vernieuwde Museum Het Hof bezocht, plaats van de eerste Vrije Statenvergadering in juli 1572, waarvan Coornhert later kort secretaris was. Het maximum aantal deelnemers aan de excursie is vijftig. Leden van de Vereniging Haerlem (en hun partner) hebben voorrang bij de voorinschrijving, maar ook niet-leden zijn welkom. De deelnemersbijdrage van € 30,- is niet voldoende om de kosten van de bus, lunch, museum- en kerktickets te dekken. Het niet door de deelnemersbijdrage gedekte deel, komt voor rekening van de Coornhert Stichting Haarlem. Het is niet mogelijk om delen van de excursie met eigen vervoer en/of op eigen gelegenheid mee te maken. Het gaat om een ‘ouderwetse’ busexcursie, onder het motto: ‘Samen uit, samen thuis’. Wie wil deelnemen dient zich voor 1 augustus op te geven en te betalen. Dat kan vanaf 1 juni. Er zijn maar 50 plaatsen in de bus, dus ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’. Aanmelding is op dit moment nog niet mogelijk. Betaling door € 30,- p.p. over te maken op bankrekening NL12RABO 03 24 07 17 95 van de Coornhert Stichting Haarlem.

SPOED Gastvrouwen en gastheren gezocht!   Sinds 1995 is in het seizoen De Hoofdwacht in het weekend toegankelijk voor geïnteresseerde bezoekers. Dit jaar met een tentoonstelling over Kenau. We zijn geopend van 13.00 tot 17.00 uur. Openstelling is echter alleen mogelijk indien er gastvrouwen en gastheren aanwezig zijn. Tot de taak van de gastvrouwen/gastheren behoren: Ontvangst van de bezoekers Informatieverstrekking over het gebouw, de vereniging en de tentoonstelling Verkoop van artikelen vanuit de vereniging Ledenwerving tijdens de openingstijden Voor dit seizoen zijn er door verschillende omstandigheden helaas te weinig mensen. Daarom een dringend verzoek om extra mensen, al is het maar voor 1 of 2 keer. Nadere informatie over De Hoofdwacht en de vereniging is hier te vinden. Interesse om mee te doen? Neem contact op met Piet Bonfrer, te bereiken per mail bonfrer@upcmail.nl of per telefoon (023 5258863).

Spaarnwouderstraat 134-zwart, Haarlem     Aan de voet van de Amsterdamse Poort Deze enige overgebleven stadspoort was lang dé entree vanuit Amsterdam en aan deze toegangsweg vestigden zich dan ook veel herbergen en kroegen. Ook het pand op nummer 134 deed lange tijd dienst als café. Eerst voor de passerende dagjesmensen, later voor de werknemers van de spoorwegwerkplaats aan de overkant.    Lees meer

Wat hebben onderdelen van stoomlocomotieven, bananen, kerkdiensten, fietsbanden, revue, antifascisme en een kappersschool met elkaar gemeen?     Antwoord: ‘OLYMPIA’. Achter dit eenvoudige opschrift op het vroegere hoofdmagazijn van de HIJSM aan de Kinderhuissingel nr. 6 schuilt een geschiedenis van vele andere gebruikers die zich, na beëindiging van de spoorwegfunctie rond 1923, in het gebouw hebben opgehouden.   Naast het ontstaan van het gebouw heeft Ton Apon de bonte stoet bedrijven, instellingen en verenigingen beschreven, die de afgelopen 100 jaar één of meer ruimten in het gebouw hebben gebruikt. Gedurende die tijd hebben ook bijbehorende reclame-opschriften het gebouw gesierd.   Lees meer

Haerlem jaarboek 2021   Getekende impressie door Ch. Rochussen (in: 'Eigen Haard', nr. 40 (1881), p. 357) van de cricketwedstrijd op de Maliebaan in Den Haag (26-27 augustus 1881) tussen het Engelse Uxbridge en een Nederlands mixteam   Het Jaarboek ligt op dit moment bij de drukker en zal binnenkort worden verspreid onder de leden. Het is weer een goed gevulde editie geworden. Vanwege een artikel over cricket zal het Jaarboek worden gepresenteerd bij Rood en Wit. Het eerste exemplaar zal worden overhandigd aan Erik van Muiswinkel, erelid van deze Haarlemse cricketclub. Het Jaarboek telt ditmaal maar liefst 364 pagina’s, wat betekent dat er nog altijd veel onderzoek wordt gedaan naar de geschiedenis van de Spaarnestad. De inhoud is gevarieerd. Er zijn drie bijdragen waarin vrouwen centraal staan: over kloppen en dopers, dat wil zeggen katholieke en doperse vrouwen die in de zeventiende eeuw twee bijzondere groepen in Haarlem vormden; over vrouwen in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, die een vaak onderbelichte maar zeer belangrijke rol speelden; en over Ellen Russe, die in 1936 de Vereniging Dante Alighieri Haarlem oprichtte maar in haar liefde voor Italië soms ongelukkige keuzes maakte. Een bijzonder onderwerp is dat over de oudste sporen van cricket en voetbal in Haarlem. Pim Mulier kennen we, maar eind negentiende eeuw waren er nog veel meer mensen actief in het oprichten van sportclubs.    Lees meer

Straatnamen toegelicht   Nieuwe brug bij de Koudehorn. Uit de collectie 1094 - prentbriefkaarten van Lou Braakman te Haarlem (Noord-Hollands Archief, inventarisnummer 1016)   Alle straten, pleinen, bruggen en hofjes hebben tegenwoordig namen. Vroeger was dat anders. Tot halverwege de negentiende eeuw werden adressen, en hele straten, aangeduid naar hun plek ten opzichte van iets anders. Bijvoorbeeld: “In die straete achter de peerdenmarkt, tegenover waar De Bonte Kraai uithangt”. Dat was in een kleine stadskern voldoende om de weg te vinden. In onze tijd werkt dat niet meer. Maar kent u de precieze betekenis van uw straatnaam?    Lees meer

Architect J.B. van Loghem   De Haarlemse wijk ‘Tuinwijk Zuid’ van architect  J.B. van Loghem   Haarlem heeft vele bekende bouwwerken. De meeste daarvan zijn al heel oud. Denk maar aan De Hoofdwacht, de verschillende hofjes, de oude Bavo, het stadhuis enzovoort. De lijst is gelukkig heel lang. Bij de min of meer bijzondere jongere bouwwerken horen zeker ook Tuinwijk Noord en -Zuid en het vergelijkbare Rosehaghe bij de Zijlweg. Deze drie ontwerpen zijn van Johannes Bernardus (Han) van Loghem (1881 – 1940). Een bij velen van ons een bekende Haarlemse architect. Aanhanger van het socialisme dat tot uiting kwam in zijn ontwerpen van tuindorpen, zoals net genoemd.   Lees meer

Verslag excursie van den Eijnde     De herbestemming van een gebouw en de betekenis van de beeldhouwwerken van H.A. van den Eijnde. Een verslag van een excursie voor leden van de Historische Vereniging Haarlem naar de Centrale Bibliotheek in Utrecht. Het heeft even geduurd maar op woensdag 6 april jl. stapten negen in architectuur en beeldhouwkunst geïnteresseerde HVH-leden op de trein naar Utrecht om de Centrale Bibliotheek aan het Neude te bewonderen, een gebouw dat tot 2011 dienstdeed als postkantoor. Ze zagen hoe de beelden van H.A. van den Eijnde* ondanks de herbestemming het beeld en de sfeer bepalen van het voorportaal en de immense hal. In de woorden van Van den Eijnde zelf: “Groot en sterk moet de beeldhouwkunst staan in haar eigen karakter en niet worden opgeslokt door de architectuur, maar met gastvrijheid daarin worden opgenomen …..”. Vanuit deze visie werkte hij in 1922 in opdracht van het Rijk aan alle beeldhouwwerken en geveldecoraties voor het Utrechtse Post- Telegraaf- en Telefoniegebouw met de voorzijde aan het Neude en de dienstingang aan de achterzijde aan de Oudegracht. De architect was J. Crouwel jr., die dit gebouw ontwierp in de stijl van de Amsterdamse school.   Lees meer

SGVH nieuws mei-juni 2022   Het Rozenburg tegeltableau met het wapen van Haarlem – Anno 1906   Nieuws van de Stichting Geveltekens Haarlem. Deze keer o.a. de vraag of u iets weet over dit tegeltableau dat is gemaakt door Rozenburg in Den Haag. Weet iemand waar dit tableau met het oude wapen van Haarlem en de tekst ‘anno 1906’ heeft gezeten? Reacties kunt u sturen naar geveltekens@haerlem.nl t.a.v. Martin Busker.   Lees meer

Scherven brengen geluk: een pronkbeker uit de 17e eeuw   Soms kom je bij het uitwerken van archeologisch onderzoek onverwachte pareltjes tegen. Een voorbeeld hiervan is deze glazen beker in de Venetiaanse vetro à filigrana stijl. Bij het blazen van filigraan-glaswerk werden witte of gekleurde glasstaafjes rechtop in een vorm tegen de wand geplaatst, daarna werd er glas in geblazen. Als de glasmassa uit de vorm kwam, werd deze verder uitgeblazen en verwerkt. Zo verkreeg men deze specifieke versiering van het glas.   De beker bestaat uit ruim 50 scherven en is op dit moment nog volop in restauratie. Dat is op de foto goed te zien. Door middel van plakbandjes en krammetjes worden de de scherven aan elkaar

gepuzzeld en vast gezet. Als de definitieve verlijming is aangebracht worden alle krammetjes en plakbandjes verwijderd. De beker is gevonden in een beerput tijdens een noodopgraving, uitgevoerd door Bureau Archeologie in 2006, op een perceel tussen de Nassaulaan en de Witte Herenstraat. Gezien de uitbundige decoratie is deze bierbeker een pronkstuk uit het duurdere segment en waarschijnlijk niet bestemd voor alledaags gebruik. Op de zijkant zijn leeuwenmaskers aangebracht, wat erop kan wijzen dat de beker is gemaakt in de glasfabriek De Twee Rozen aan de Amsterdamse Keizergracht. De beker wordt gedateerd tussen 1621 en 1657. Een oproep! Dat dit bijzondere glaswerk op deze plek in een beerput terecht kwam, is opmerkelijk. Hier stonden kleine huisjes met een bescheiden achterplaatsje, niet een logische plek waar je een dergelijke, luxe beker zou verwachten. Wat zegt het over de bewoners van de huizen aan de Witte Herenstraat? Heeft de aanwezigheid van de Lutherse Kerk, aan de overzijde van de Witte Heerensteeg, er misschien iets mee te maken? Helaas weten wij nog niet veel over de voormalige bewoners en gebruikers van deze huisjes en hun eventuele relatie tot de kerk. Archiefonderzoek zou ons meer kunnen vertellen. Wellicht bent of kent u iemand die het leuk vind om ons te helpen met brononderzoek in het Noord-Hollands Archief. U kunt hiervoor een mailtje sturen naar adviesarcheologie@haarlem.nl De publicatie van de opgravingsresultaten is in voorbereiding en zal worden gepubliceerd in de reeks Haarlems Bodemonderzoek (HBO). Na voltooiing van de restauratie kan het glas ‘live’ worden bewonderd in het Archeologisch Museum Haarlem.      Zondag 19 juni: bezoek de Haarlemse Archeologie Dag Altijd al willen weten hoe de archeologische vondsten bewaard worden? Neem dan een kijkje bij het archeologisch depot tijdens de Nationale Archeologie Dagen op zondag 19 juni. Die dag zetten de archeologen van Bureau Archeologie de depotdeuren voor een keertje wijd open. Zo kan iedereen een kijkje nemen in het depot waar de archeologische collectie van de gemeente Haarlem wordt beheerd en bewaard. Programma Tussen 12.00 en 16.00 uur zijn er rondleidingen door het depot, er zijn verhalen over onder meer het archeologisch onderzoek aan de Nassaulaan en Huis ter Kleef en is er een vondstenspreekuur. Kijk mee hoe het restaureren en conserveren van hout of leer in zijn werk gaat. Voor kinderen zijn er leuke (knutsel)activiteiten. Locatie Archeologische Depot Haarlem, Korte Verspronckweg 7-9, 2023BS, Haarlem. Zondag 19 juni van 12.00-16.00 uur. Toegang gratis. Meer informatie op www.archeologischmuseumhaarlem.nl Marjolein van den Dries, Archeologie Haarlem

Werkgroep Jonge Muggen   De Jonge Muggen hebben met verdriet kennis genomen van het toch nog onverwachte overlijden van Marjorie Vroom. Marjorie stond aan de wieg van de Werkgroep Jonge Muggen, en onder haar enthousiasmerende leiding hebben heel veel schoolkinderen een bezoek aan De Hoofdwacht gebracht om van alles te weten ter komen over

het prachtige gebouw en de geschiedenis ervan. Velen zijn later met hun ouders teruggekomen om de kennis door te geven. Wij zullen in haar geest deze activiteiten blijven voortzetten. Op woensdag 6 april heeft groep 4 van de Willinkschool in het kader van Wie wat bewaart, heeft wat alle verdiepingen van het gebouw verkend en heeft zich in de verhalen eromheen ondergedompeld. Twee dagen erna was het een komen en gaan van de prijswinnende klassen die meegedaan hebben en aan het ontwerpen van een nieuw stadswapen – een verlate activiteit n.a.v. de verjaardag van Haarlem. Tenslotte mochten wij op woensdag 20 en donderdag 21 april voor de leerlingen van het ECL de deur openen; zij deden mee aan een Monumenten Fietstocht in en rond Haarlem. Na o.a. Museum Haarlem, stoomgemaal Cruquius, molen De Adriaan en het Archeologisch Museum, was voor hen De Hoofdwacht een verrassende ontdekking. Wij hopen dat wij in de laatste maanden voor de zomervakantie nog regelmatig onze historische vertellingen voor de leerlingen van Haarlem (en hun begeleiders!) mogen doen. Werkgroep De Jonge Muggen

Uit de Haerlemse boekenmolen

Boekbespreking

Jan Kees Kokke   De Borski's   Amsterdammers in Bloemendaal - Machtig in geld, grond en ijzerstaven De Amsterdamse families Borski en Van der Vliet waren sterk verwant aan elkaar. Met hun machtige landgoederen en enorme grondbezit heersten zij van generatie op generatie ruim anderhalve eeuw over Bloemendaal, Overveen, Elswout en Aerdenhout.‘De Borski’s’ is geen roman, noch een wetenschappelijke uitgave. De auteur beoogt met deze familiesaga een waarheidsgetrouw beeld te geven van het zakelijke- en landgoedleven van twee met elkaar verbonden families, die het karakter van het huidige Bloemendaal en Overveen hebben bepaald.      Wim Cerutti, Barbara Kooij en Maria van Vlijmen   Haarlem 1572-1573   De stad belegerd en verdedigd & Kenau: een Hollandse heldin In dit handzame, ruim geïllustreerde en prettig geprijsde boek komen voorgeschiedenis, verloop en gevolgen van het beleg van Haarlem op aansprekende aan de orde. Nieuw is ook dat, vooral op grond van Spaanse bronnen, ook aandacht wordt geschonken aan de Spaanse kant van die historie. Daarnaast wordt gepoogd Kenau de plaats in de (Haarlemse) geschiedenis terug te geven die zij verdient. Aanleid ing voor deze uitgave is de (landelijke) herdenking van het jaar 1572, dat wordt gezien als het jaar van de ‘geboorte van Nederland’. Stichting Santpoort post maandelijks een Santpoortse parel uit het dorp op hun Facebookpagina. Verhalen over gebouwen, landweggetjes en andere bijzondere plekken in deze regionale oase in de gemeente Velsen. Al deze parels zijn nu gebundeld in een cadeauboekje.

Emma de Jong   Coornhert op zoek naar waarheid    Nepnieuws avant la letre! Coornhert was ook prentmaker, die zijn kunstenaarschap in dienst stelde van het verspreiden en toelichten van zijn denkbeelden. In dit boekje maken we kennis met een aantal van zijn prenten, waarmee Coornhert op fascinerende wijze zijn medemens de weg wijst naar de waarheid en op basis daarvan een goed, ja ‘volmaakt’ mens te worden. Het boekje is gebaseerd op het onderzoek dat Emma de Jong voor haar dissertatie heeft verricht. Over dit thema heeft zij ook een tentoonstelling in Museum Haarlem verzorgd. Bijna vijfhonderd jaar oud zijn deze prenten, maar aan actualiteit en waarde hebben ze niets ingeboet.        Peter Bruyn   Troubadour   Simon & Garfunkel, Pete Seeger, Joan Baez, Tom Paxton, allemaal stonden ze in De Waag in Haarlem. Net als Boudewijn de Groot, Astrid Nijgh, Neerlands Hoop In Bange Dagen en talloze anderen. En Bob Dylan? Er was al een datum voor hem vrijgehouden. Maar hij werd plotseling wereldberoemd, dus dat ging niet door. Muziekjournalist Peter Bruyn vertelt in ‘Troubadour’ het verhaal van de oudste en meest legendarische folkclub van Nederland, in 1962 begonnen door Cobi Schreijer. Haar doel is om het volkslied levend te houden. In de vroege jaren zestig beleeft de folkmuziek in het Verenigd Koninkrijk en Amerika een nieuwe bloeiperiode. Met een duwtje in de rug van Pete Seeger komen talloze internationale topartiesten naar de eeuwenoude taveerne aan het Spaarne. In De Waag gaat de folk een eigenzinnige symbiose aan met typisch Nederlandse kleinkunst en geëngageerd chanson.

Mariek Eggenkamp   De kelk van Heeroom     Bij zijn priesterwijding in 1939 krijgt pater Wim Eggenkamp, lid van de kloostercongregatie van het Goddelijk Woord (SVD) van zijn ouders een kelk, gemaakt van het goud en zilver uit de Blaricumse klederdracht van zijn (groot)moeder. Als hij in 1946 naar de missie op Flores en omliggende eilanden vertrekt, neemt hij die kelk uiteraard mee. Eggenkamp maakt de lange overtocht op één van de eerste boten die na de oorlog met voornamelijk militairen naar Indonesië voeren. Anderhalf jaar nadat Eggenkamp in Indonesië is aangekomen, sterft hij in 1947 aan een combinatie van malaria en tyfus. De kelk wordt doorgegeven aan de eerste inheemse priester uit het dorp Lamalera op het eiland Lembata, waar Eggenkamp pastoor was. Vijftig jaar later bezoekt neef en naamgenoot Wim Eggenkamp met zijn vrouw Mariek als eerste familielid de plaatsen, waar zijn ‘Heeroom” werkte en overleed. De kelk blijkt daar niet meer aanwezig te zijn en dat leidt tot een wonderbaarlijke zoektocht. De kelk van heeroom vertelt over deze zoektocht, maar geeft ook inkijkjes in het ‘Rijke Roomsche Leven” in Nederland tussen 1939 en 1945 en in de geloofsbeleving in het huidige Indonesië. Mariek Eggenkamp verweeft in het boek twee verhaallijnen: de levensloop van de missionaris en de pelgrimage + zoektocht naar de kelk. Die vormt onmiskenbaar het verbindende element en blijkt inmiddels een verrassende eindbestemming te hebben. De kelk is namelijk terug in Nederland en wordt in de Haarlemse kathedraal gebruikt bij de maandelijkse Indonesische vieringen. Daarin wordt voorgegaan door paters uit de missie op Flores en omliggende eilanden. Destijds ging pater Eggenkamp naar Indonesië om daar het geloof te verkondigen, nu zijn de rollen omgedraaid en komen Indonesische paters van dezelfde congregatie naar Nederland om hier de Nederlanders van hun geloof te getuigen. Ook in dat opzicht vervult de kelk hier een verbindende rol. De kelk van heeroom is geïllustreerd met ruim 120 historische afbeeldingen en kleurenfoto’s uit het familiealbum. Kaderteksten verduidelijken locaties, missie, politieke toestand, etc. en het 128 pagina’s tellende boek bevat een verklarende woordenlijst van katholieke begrippen en Indonesische woorden. Het boek is te koop in de kathedraal.

Week van Duurzame Monumenten     Van 16 t/m 20 mei organiseerde de gemeente Haarlem met verschillende organisaties in de stad de Week van Duurzame Monumenten. De aanleiding was het nieuwe Monumentenloket in de Bakenesserkerk. Veel woningeigenaren willen kosten besparen, meer comfort of bijdragen aan een beter milieu. Ook monumenteneigenaren willen dat, maar hoe doe je dat met behoud van monumentale waarden? De gemeente wil monumenteneigenaren informeren en ondersteunen het realiseren van hun duurzaamheidswensen. Het loket is geopend door monumentenwethouder Floor Roduner, samen met raadslid Ron Dreijer die het initiatief nam voor het loket. Op 18 mei vond een avond plaats in De Hoofdwacht. Daar sprak Hans de Witte van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Peter Tromp van de gemeente over de mogelijkheden monumenten te verduurzamen. Er was veel interesse in de warmtepomp. Zonnepanelen op monumenten kwamen ook ter sprake. Het verslag staat hier Erfgoed Haarlem - Archeologisch Museum Haarlem. Het Monumentenloket is te bezoeken in de Bakenesserkerk aan de Vrouwestraat 12 te Haarlem. Op dinsdagen tussen 13.00 en 16.00 uur zitten specialisten van de gemeente klaar om monumenteneigenaren op afspraak te woord te staan over hun wensen. Aanmelden kan via monumentenloket@haarlem.nl.

Kerkenvisie     Het rijk stelt sinds 2019 middelen beschikbaar voor het opstellen van kerkenvisies op gemeenteniveau. Ook Haarlem heeft deze subsidie gekregen. Het initiatief voor de kerkenvisie lag bij de kerkenkoepels Raad van kerken en Geloven in de Stad. Met hen heeft de gemeente in 2019 gesprekken gevoerd over de visie, begeleid door adviesbureau COUP. Doel van de gesprekken was een gezamenlijke ambitie te ontwikkelen voor het behoud van religieus erfgoed in combinatie met het zoeken naar een betere afstemming van behoeften, mogelijkheden en gebruik van kerkgebouwen. Zowel voor de kerkgemeenschappen als voor de gemeente en de lokale samenleving. Vervolgens zijn gesprekken gevoerd met bijna alle besturen van Haarlemse kerken om een inventarisatie te maken van het huidige gebruik en de visie voor de toekomst van de huidige kerken en kerkgebouwen. De kerkenvisie wordt nu afgerond en we hopen deze in de zomer te kunnen delen. Een kerkenvisie is vormvrij, maar bestaat doorgaans uit drie delen: Een platform van kerken en gemeente Een inventarisatie van alle kerken Conclusies van de gesprekken (met een agenda voor de toekomst) Haarlem kiest ervoor de agenda pas op te stellen na het kerkenproject Buurtbakens.

Buurtbakens (Erfgoed Deal)     Parallel aan de gesprekken die plaatsvonden in het kader van de kerkenvisie, kreeg de gemeente de kans deel te nemen aan een project van de landelijke overheid. Hieruit is het idee ontstaan voor het project Buurtbakens. De kern van dit project is de gezamenlijke wens om kerken die ruimte hebben voor aanvullende functies te matchen met de behoeften van buurtbewoners en maatschappelijke organisaties. Zo creëren we samen ‘Huizen van de wijk’. Deze video geeft een korte impressie van het project Buurtbakens Haarlem: kerken blijven in de buurt - YouTube Voor dit project ontvangen we in mei van de landelijke overheid ruim een half miljoen euro om deze ambitie waar te maken. Gemeente Haarlem legt een vergelijkbaar bedrag bij. Dankzij de uitkering kan de gedachte ‘kerken als huis van de wijk’ verder worden uitgewerkt. Uit de pilot Buurtbakens kunnen we waardevolle lessen trekken voor de andere kerken. Zo kunnen we een platform, een ‘community’, vormen waarin iedereen kan leren van de ervaringen die we met elkaar gaan opdoen. Ceciel Nyst, team Haarlem monumenten

Oude Haerlem Jaarboeken   Beste leden, In de loop van de jaren heb ik Haerlem Jaarboeken verzameld. Ik moet nu echter ruimen. Wie heeft interesse in mijn meer dan honderd Haerlem Jaarboeken? Wim Slik

Gesigneerde reproductie van Thé Tjong-Khing     Dit jaar gaat de tentoonstelling in de Hoofdwacht over het beleg van Haarlem in het algemeen, en Kenau in het bijzonder. Maar al 2 jaar geleden hing op het parkeerplaatsje aan de Jansstraat, tegenover de rechtbank, een groot doek van Thé Tjong-Khing en Fjodor Buis over dit zelfde thema. Voor degenen die dat toen gemist hebben, zie dit artikel. Op 29 mei jongstleden kregen we in de Hoofdwacht bezoek van Thé Tjong-Khing, die een aantal reproducties van deze poster heeft gesigneerd. Wij verkopen die nu voor slechts 5€! Een mooi cadeau om te geven, of zelf te houden!

Haerlem Nieuws is een twee-maandelijkse uitgave van de Historische Vereniging Haerlem Contact   Algemeen   Redactie   De website   Ledenadministratie   Afmelden Nieuws   Lid worden Historische Vereniging Haerlem Postbus 1105, 2001 BC Haarlem De Hoofdwacht, Grote Markt 17 Haarlem 023 5345422